پیشرفتهای حوزه دانش و فناوری در مراقبت‌های بهداشتی، چالش‌های عمده‌ای را پیش روی پرستاران قرار داده است. تمامی پرستاران، صرف‌نظر از تخصص خود، در فعالیت‌های کاری خود با چالش‌های اخلاقی مواجه شده، برای تصمیم‌گیری در نقش‌های سنتی و جدید خود نیازمند دانش فردی و مشاوره گروهی هستند.

اخلاق پرستاری از جمله مسائلی است که اهمیت آن در حیطه درمان بسیار افزایش یافته است تا حدی که اگر پرستاران یک بیماران اخلاق پرستاری و حرفه ای را رعایت نمایند اغلب بیماران از عملکرد بیمارستان و اعضای آن رضایت خاطر دارند.

اخلاق مجموعه‌ای از بایدها و نبایدهاست که بخش تفکیک‌ناپذیر زندگی حرفه‌ای پرستاران بوده و به زندگی آن‌ها معنی و جهت می‌دهد.

اخلاق پرستاری زیر مجموعه‌ای از اخلاق زیستی بوده و به مطالعه تفصیلی مشکلات اخلاقی به وجود آمده در حوزه‌های عملی پرستاری و نیز تجزیه و تحلیل‌های مورد استفاده پرستاران جهت انجام قضاوت‌های اخلاقی می‌پردازد.

در جامعه ما با فرهنگ والای ایرانی ـ اسلامی، پرستاری بیمار عبادت محسوب می شود. آیات و احایث متعددی بر ارزش والای مراقبت از بیماران تاکید دارند که تجلی آن در حرفه‌ی پرستاری است.

نامگذاری روز ولادت حضرت زینب (س) به عنوان روز پرستار افتخاری بزرگ برای این قشر ارزشمند است که بر جایگاه والای آنان صحّه می‌گذارد. هرچند اصول کلی و ارزشهای انسانی حاکم بر حرفه پرستاری مورد تأیید اسلام است اما با توجه به ظرایف خاص اخلاقی و معنوی که در اخلاق اسلامی مشهود است، موارد ذیل به عنوان مبانی ارزشی اسلامی-ایرانی در حرفه پرستاری، قابل استناد است:
-  بنا به آیات کریمه قرآن مرض و شفاء در دست پروردگار متعال است و لذا پرستار در تمام شرایط وظایف محوله را با توکل و استعانت از ذات باریتعالی به انجام می‌رساند.

-  همه انسانها از شأن و کرامت والای انسانی برخوردارند و لازم است در هر حالتی مورد احترام قرار گیرند ولی بیمار و یا فرد سالمی که نیازی در رابطه با سلامت خود دارد، شایسته توجه و احترام ویژه ای است. لذا تمامی بیماران، بدون درنظر گرفتن وضعیت اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی، توسط پرستار مورد احترام و حمایت روحی_روانی قرار می‌گیرند.

-  حفظ حیات هر انسان در هر جایگاه و موقعیتی که باشد وظیفه هر مسلمانی است ولی پرستار بواسطه تقبل مسئولیتی ویژه، در قبال نفس وجان بیمار مسئول خواهد بود. لازم است آیه شریفه (سوره مائده/32) همواره مدنظر باشد که نجات جان یک انسان را برابر با احیاء تمام انسانها دانسته است.

-  تقویت روحی و معنوی بیمار از منظر اسلام در بهبود او تأثیر گذار است. لذا وظیفه اخلاقی پرستار است که بیمار را دلداری داده و زمینه را برای پذیرش همراه با طیب نفس بیماری کند.

« دکتر آزیتا جابری»

دکترای تخصصی پرستاری و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شیراز